رکوردشکنی یک ناشر بانکی
فرآیند طولانی افزایش‌‌‌سرمایه بانک‌ها
فرآیند افزایش سرمایه بانک‌های بورسی با فاصله زیاد، طولانی‌‌‌ترین فرآیند در میان شرکت‌های بازارسرمایه است که علت اصلی آن قرارگرفتن بانک‌‌‌مرکزی به عنوان نهاد تنظیم‌‌‌گر در جریان کار است. بانک‌ها پیش از پیشنهاد افزایش سرمایه باید موافقت بانک‌‌‌مرکزی را جلب کنند و پس از آن وارد دادوستد مدارک و مستندات با سازمان بورس شوند. در مراحل پایانی فرآیند و هنگام ثبت افزایش سرمایه نیز گذر بانک ناشر اوراق بهادار، دوباره به بانک‌‌‌مرکزی می‌‌‌افتد که اگر تمام یا بخشی از افزایش سرمایه از محل مطالبات و آورده سهامداران باشد، باید آمادگی دوسه ماه نامه‌‌‌نگاری و رد و بدل مدارک وجود داشته باشد.
طولانی شدن این فرآیند برای آن است که اطمینان حاصل شود مقررات پولشویی درباره منابع مورد استفاده در افزایش سرمایه از سوی سهامداران رعایت شده است. در پایان فرآیند پذیرهنویسی، سازمان بورس نامه‌‌‌ای مبنی بر تایید مراحل افزایش‌‌‌سرمایه خطاب به سازمان ثبت شرکت‌ها می‌‌‌فرستد و بانک هم این نامه را به همراه مستندات لازم برای اداره‌‌‌ای از بانک مرکزی (اداره مجوزهای اشخاص تحت نظارت بانک مرکزی) که باید نامه تایید ثبت افزایش‌‌‌سرمایه را به اداره ثبت بفرستد، ارسال می‌کند. اداره مزبور فهرست مشارکت‌‌‌کنندگان در افزایش سرمایه را هم به عنوان مستندات می‌‌‌خواهد که سازمان بورس ظرف چند روز برایشان می‌‌‌فرستد. اداره مجوزها پس از بررسی مستندات دریافت‌شده آنها را به اداره دیگری در بانک مرکزی (اداره مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم) ارسال می‌کند.
مجموع بررسی این دو اداره سه یا چهار هفته طول می‌‌‌کشد. سهامداران خرد که عمدتا وجه مشارکت در افزایش‌‌‌سرمایه را از طریق سامانه ذی‌نفعان بازارسرمایه می‌‌‌پردازند باید از طریق یکی از کارت‌های بانکی خودشان پرداخت را انجام دهند تا پولشویی رخ ندهد و به همین خاطر این سوال برایشان پیش می‌‌‌آید که بخش عمده این کار قبلا انجام شده است. حتی اگر سهامداری برای پرداخت آورده‌‌‌اش به بانک مراجعه کند، باز هم از حساب‌های خودش برای انتقال وجه استفاده خواهد کرد که تحت پایش دقیق بانکی بوده است و این زمان حدود یک‌ماهه دقیقا برای چه فرآیندی استفاده میشود؟ این پرسش وقتی پررنگ‌‌‌تر میشود که متوجه می‌‌‌شویم بعد از بررسی سه‌‌‌چهار هفته‌‌‌ای مزبور، دوباره از بانک مرکزی نامه‌‌‌ای به ناشر ارسال شده و فهرست سهامداران بالای یک‌درصد مطالبه میشود. فهرست اخیر ظرف دوسه روز فرستاده میشود و دوسه هفته بعد که اداره مبارزه با پولشویی منشأ واریزی سهامداران درصدی را بررسی کرد، نامه‌‌‌ای به بانک بورسی می‌‌‌نویسد و می‌‌‌خواهد که حسابرس بانک منشأ پول واریزی سهامداران بالای یک‌درصد را تایید کند.
حسابرس هم قاعدتا براساس استانداردهای حسابرسی قضاوت می‌کند و اطلاعاتی درباره منشأ وجوه ندارد و بنابراین چندان عجیب نیست که خیلی سریع و در مواردی یک‌‌‌روزه اظهارنظر خود را برای اداره مبارزه با پولشویی بفرستد. اینک مدیریت بانک باید حدود یک‌ماه منتظر بماند تا نامه تاییدیه از بانک‌‌‌مرکزی به اداره ثبت شرکت‌ها ارسال شود. اگرچه پرسش‌‌‌هایی درباره این فرآیند طولانی بانک مرکزی وجود دار‌‌‌د، ولی شاید ناآشنایی با فرآیندهای اداری که در ساختمان شیشه‌‌‌ای این بانک می‌‌‌گذرد سبب چنین ابهامی شده است. در هفته گذشته به‌جز بانک شهر، سازمان بورس مجوز دیگری برای افزایش‌‌‌سرمایه صادر نکرد. پذیرهنویسی حق‌‌‌تقدم «فطلوع» (طلوع فولاد پارس) نیز به اتمام رسید و با خرید حدود 75 درصدی متعهد پذیرهنویسی (و یکی از هم‌‌‌گروهی‌‌‌هایش) باید منتظر ثبت افزایش‌‌‌سرمایه و بازگشایی آن در دو ماه آینده باشیم. چهارشنبه گذشته حدود 3.5میلیارد برگه حق‌‌‌تقدم سلب‌‌‌شده «سنگ‌‌‌آهن گهرزمین» با نماد «کگهر» به مبلغ ثابت 9918 ریال یک روز پیش از اتمام مهلت عرضه، خریداری شد.
در جدول، مشخصات حق‌‌‌تقدم‌‌‌های درحال پذیرهنویسی آمده است. درباره تفاوت قیمت «سهم» و «حق‌‌‌تقدم» در جدول، جدا از صدتومان واریزی باید به زمان ثبت افزایش سرمایه هم توجه کرد که آیا سهامداران با سرمایه جدید به مجمع سالانه می‌‌‌روند و برای حق‌‌‌تقدم خریداری شده سود می‌‌‌گیرند (که در این‌صورت در ستون «ثبت تا مجمع بعدی» کلمه «بلی» آمده است) یا اینکه باید منتظر ثبت افزایش‌‌‌سرمایه بمانند و در مجمع سالانه پس از آن مشمول دریافت سود غیرنقدی شوند (که در این‌صورت در ستون «ثبت تا مجمع بعدی» کلمه «خیر» آمده است). به عبارت دیگر معمولا بازار در تعیین قیمت حق‌‌‌تقدم به‌صورت تخمینی به این سود هم توجه می‌کند.
* تحلیلگر بازار مالی
